Mahalnas na Upon

Ang Gadan, Sarong Elehiya/Ang Bangkay, Isang Elehiya

Itsura kan nalupos na lobo, dara kan pagsibog kan kun anong nagpapasan sa lawas, su gadan. Garo paghewas kan higot na nagpupugol sa unit na magin garo tambol buda ibabaw kan hinog na kamatis. Ngonian, arog kan kahoy na kinaros su ubod buda laog, anas na sana ini kurodo-kudo kan ubak.

Dati sa kada hangos, an lawas pirming nabubutong paluwas, sa posisyon na garo maladop. Garo may pigmamawot na maabot. Puminatod na ini sa puro kan butong pero an pagmawot padagos, sagkod sa masuway ini sa lawas. Suminain na ini? Hain na su pagmawot na maabot su pig-aabot? Ta an natada sato su lawas—na, dawa ini, dai tulos naguyod kan diklom na basta na sana mapara. Garo nasa tahaw kan duwang butong pasiring sa magkasuhay na direksiyon. Harong na muyang buhangon kan duwang habo nang magsaro. An neutral na habong may palaenon, surugan—naipit.

Kaya an pighihibian ta ngonian, an pigdudungawan, an pigsasamnohan ki burak buda patente, iyo an winalat kan pagmawot sa pagladop kaini pasiring sa daing kasagkodan, an dai tulos naiba kan pahingalo sa kun ano an nahihiling ta pagpiyong. An pigkakamunduan ta, iyo an patos, an minsan na laogan, o sakayan o lugar kan pinag-iwalan kan duwang orag. An pigkukugos ta, iyo an gubing na simbolo kan hamot na dai ta makugos.

An mundo ta para sa satong sadiri. Buda an mundo ta bako para sa dai ta pagkaaram, kundi sa dai ta pagkasabot kun nata. Para digdi an gabos tang pagbalo—ini sana an warang makakataram satuya kundi kita pagyaon na duman.

Isipon ta na sana na ining winalat satuyang daing ribok-ribok, mara, buda nagsusuruhayan nang simbolo ay an kabaliktadan kan huminali satuya, na ngonian nagngangalas na sa inabtan na buhay buda lugar na dai ta kayang sawodon. Mas matali na sinda satuya. Harayuon na an saindang pagkaaram. Buda ini an dapat tang rumdumon: para sainda, kita na yaraon digdi sa lugar na may sakit, helang buda kamunduan, an mga dai pa nai-aaki, dai pa nauumayan, dai pa namumukna. Kita, para sainda, an mga gadan.

Salin:

Anyo ng walang lamang lobo, dala ng pag-atras ng kung anong pumapasan sa katawan, ang patay. Parang pagluwag ng higpit na pumipigil sa balat na maging isang tambol at ibabaw ng hinog na kamatis. Ngayon, tulad ang kahoy na kinaskas ang ubod na laman, lahat na lamang ito kulubot ng balat.

Dati sa bawat hininga, ang katawa'y laging nababatak palabas, sa posisyon na tila paglusong. Tila may ninanais na abutin. Pumatid na ito sa dulo ng hatak ngunit ang pagnanasa'y patuloy, hanggang sa mawalay ito sa laman. Saan na 'to napadpad? Nasaan na yung pag-asam na maabot ang ninanasa? Dahil ang natira sa atin ay ang katawan--na, kahit ito'y hindi kaagad nakaladkad ng dilim na basta na lang maglaho. Parang nasa gitna ng dalawang hatak patungo sa magkahiwalay na direksiyon. Bahay na nais hatiin ng dalawang ayaw magkasundo. Ang neutral na walang nais panigan--naipit.

Kaya ang iniiyakan natin ngayon, ang dinudungawan, ang pinapalamutian ng bulaklak at tanglaw, ay ang iniwan ng pagnais sa pagsuong nito patungo sa walang katapusan, ang hindi kaagad naisama ng pahinga sa kung ano ang nakikita natin sa pagpikit. Ang pinagluluksaan natin, ay ang pabalat, ang minsan na lalagyan, o ang sasakyan o lugar ng pinagtunggalian ng dalawang bangis. Ang niyayakap natin ay ang damit na simbolo ng bango ng di natin mayakap.

Ang dalamhati natin ay para sa ating sarili. At ang lungkot natin ay di para sa hindi natin pagkaalam, kundi sa hindi natin pagkaintindi kung bakit. Para dito ang lahat ng ating pag-subok--ito lang ang walang maymakakapagsabi sa atin maliban kung tayo'y andun na.

Isipin na lang natin na itong iniwan sa ating walang imik, tuyo, at naguguho nang simbolo ay ang kabaliktaran ng umalis sa atin, na ngayo'y namamangha na sa naratnang buhay at lugar na hindi natin kayang bigkasin. Mas matalino na sila sa atin. Malayo na ang kanilang kaalaman. At ito ang dapat nating tandaan: para sa kanila, tayo na nandito sa lugar na itong may pagdurusa, karamdaman, at kalungkutan, ang mga hindi pa naipapanganak, hindi pa nagkakamalay, hindi pa nailalalang. Tayo, para sa kanila, ang mga patay.