Mahalnas na Upon

AN LALAKING NAKARUMDOM

"om namo bahagavate vasudevaya" Srimad Bhagavatam

Kan nakamaan su lalaki sa mga nag-iitok pababang mga numero, paoro-otro sa mga kahon-kahon, buda sa kaskas daing madakop an hiling kundi saming garo kalag ki laad, namamati niyang garo may kaipuhan siyang rumdumon. Sa sarong kigkig tuminunong su talibong, nagluwas su numero tres (3) sa sarong kahon buda punto singko (.5) sa saro, garo naghingalo, garo nautsan. Ano an buot sabihon?

Sarong daragang nakakalo an suminirip sa saiyang pigtatanawan buda pigtatawan siyang liyabe. Para sain ini? Naka-ulok ini, nakahiling saiya, pero an enot niyang nahiling iyo su dumig kaini sa pispis na nagparumdom saiya ki sarong basong maliputon na tubig. Hali digdi, buminalyo su hiling kan lalaki sa liyabe, igwa ining dakulaon na letrang K na lawit, buda manlaen-laen na klase buda dakulang mga giriting-giting na kutsara. “Ano na ngani an buot sabihon kan K?” Pig-iisip niya kun sain pigsusurulbong an mga ini; sa isip niya imbis na kasimbagan, nagluwas sana an dakulon na pintuan na pirming sarado.

Hali sa liyabe buminalyo su hiling niya sa kalo kan daraga, naisip niya, na halos garo pagrumdom, na halos garo siya mismo an nagtao kan kalong ito, na garo kan bago pa an kalong ini, kan dai pa lamang ini pigsususo sa payo, an parong kaini garo bako digdi sa kinaban kundi sarong lugar na dai magiging ini, an kulor hararom buda dai pang supog, pero ngonian, an narumdom niya digdi iyo su mga plasa buda mga bakanteng lote pagkatapos bayaan kan mga baraylihan, naisip niya kun pirang otro ining nilabahan para maging garo bago giraray, pero an paglimpya kaini ngani magin malinig an nagraot lugod kaini. May muyang hubaon an saiyang mata, pero dai niya marumduman kun pano.

Dai kuta siya magigimata kun dai niya nareparong garo nag-sibog su ulok kan babayi. Arog kan nakigtinuhan na dai tinino. Dawa ngani ruluwas pa an ngipon kaini, aram niyang an nahihiling niya sana ngimot na kinidit ngani lumuwas an mga ngipon. “May buot sabihon an ulok na ini, may buot sabihon ini—ano?” Su luway kan pagkua niya kan liyabe hali sa kamot kan daraga garo arog kan duda sa pagrisibi ki udok sa buot na tabang sa sarong lugar na dai niya aram. Kan nakua niya na su liyabe, pero dai pa naghahali su babayi, saka niya nareparo su gugom niyang kamot na nakapatong sa saiyang hita. Kan hiniwasan niya su higot kan saiyang guramoy, yaon duman an sarong gurumos na papel, an kulor arog kan mga nalingawan na dai kaipuhan, talmag kan tubig na pigluwas kan saiyang kamot. May litrato an papel, may mga nakasurat, pero garo sa ibang tataramon ta dai niya masabutan an buot taramon. Dinara niya su saiyang kamot harani sa daraga arog kan pagsalod ki tubig, arog kan aki pa siya pag may pigpapahiling siya sa magurang na sarong bagay na napurot sa dalan na dai niya aram an pangaran. Kinua kan babayi su yaon sa kamot kan lalaki dangan nagpaaram ini sa paagi kan sarong saludo.

Kan paghali kan daraga, napahiling su lalaki sa iba pang itoon duman buda sa paggibo nindang ribok sa paagi kan pagbukas-sara kan saindang mga ngimot. Maluwayon an saindang mga hiro, garo arog kan mga pakapangudtong hapon na dai nang ibang gibuhon kundi an maghingalo. Narumduman niya su gabat na yaon sa kamot niya, su lyabeng tinao saiya kan daraga. Pigparahiling niya ini, pero dai niya na marumduman kun anong pinto an kaya kaining buksan--baka ngani dai man. Dangan, garo huyop na hali sa harayuon, nagpuon su pagkadangog niya kan sarong katoninungan.

Huna niya ngani nabungog siya, ta kan hiniling niya gilayon su palibot, yaon man gilayon su mga naggigibong ribok hali sa saindang mga ngimot, pero dai nang ribok na nadadangog. Nahihiling niya an palibot niya pero garo ini nasa sarong salming na laoman. Garo ulok kan mga munyika, buda suriyaw kan mga litrato.

Sa ngalas buda taranta, luminuwas siya hali sa saiyang pigtutukawan. Nahiling niya giraray su daraga buda su kalo kaining pagalon na an kulor, luwas pa an ngipon kaini pero may kadungan nang buka-sara kan ngimot, arog kan nahihiling niya sa palibot. Pigtuturo kaini su hinalean niya, buda su mga iba pang nakatakod sa likod niya, na an mga laog nakahiling saiya arog sa hiling kan mga bayong na dating buhi, naghahalat. Buka-sara an mga ngimot kaini buda pighihiling siya. Pero mala sa nadadangog niyang katoninungan dai niya madangog an ribok na piggigibo ninda. Buda kalat-kalat an lalaki ta pigkakalag-kalag niya kun sain hali an tanog na nagbungog saiya. Dai naghahali su daraga sa hampang niya, buda an mata kaini arog naman sa gabos na yaon duman na nakahiling saiya, buka-sara an ngimot sa ribok na dai niya madangog.

Mala sa nararawrawan siya kan nakakalong daraga sa paghanap kan pighahalean kan tanog na nagbungog saiya, tinao niya digdi su liyabeng tinao saiya kaini kasubago. Dangan binayaan niya ining nakatindog duman na garo may narumduman na importante.

Nagparalakaw siya dara an katoninungan na yaon sa saiyang talinga, pigsususog kun sain ini hale. Gabos na naaagihan niya arog sa hinalean niya, garo nasa laog kan kahon na salming. Haloy siya sa irarom kan aldaw, pati man kan mga bituon, kun minsan ngani uran, kun minsan ragit kan init. Pero nangalagkalag siya ta sa kada lakad niya, nagrarani an tanog kan katoninungan. Sagkod sa dai na siyang mahiling na rumdom niya, sagkod sa makaabot siya kun sain nagpupuon na an pagyumok kan daga. Dai na su mga linya buda hipid na tuntungan, dai naman su mga laogan na pano ki bintana buda pantaklob. Abrido an gabos na yaon digdi, daing pugol, nagsusupay sa manlaen-laen na direksiyon.

Hinuba niya su nakasulot sa saiyang bitis buda itinungtong niya ini sa mayumok na daga na pano ki matarom na buhok, kuminanta ini sa mensahe kan lindok. Sa inutan igwang rarom na gibo kan nag-aarakbuyan na mga limpoy buda sanga, digdi niya tinapok su saiyang mata, sa hulog na daing hugpaan. Dangan niya nasusog su hinalean kan tanog kan katoninungan: may sarong kaawagan, duman may nagkapirang baka na nagsasabsab kan mahibog na awot, sa huruharayo may sarong aki sa irarom kan saro sa mga limpoy an naghahayop sa linukot na langkoy ki sarong mahamison na giromdom manungod sa gabos na panahon.

Sa puntong ini,muya ko kamong agdahon sa kaitaasan, sa mismong dungawan kan mga bituon na minabua sato sa pangiturugan, na iyo sana an aram kong lugar na pinaka-magayon pagtanawan kan mga masunod na pangyari, mantang su lalaking naglalaog sa lugar na itong pighahalean kan nadadangog niyang katuninungan, na nagbungog saiya kan gabos na ribok na piggigibo kan nalingawan niya nang kinaban, arog an berdeng bayong na nagsasalak sa berdeng kadlagan sa pag-uli kaini sa ginikanan.